علت اکثر مرگ و میر های دهه های اخیر را بیماری سرطان تشکیل میدهد. تحقیقات نشان میدهد که در ایالات متحدۀ امریکا از هر دو مرد، یک نفر و از هر سه زن، یک تن در طول دوران حیات خویش مبتلا به سرطان یکی از اعضای بدن گردیده که باعث مرگ آنها میشود.همینطور ثابت گردیده است که در سال ۲۰۰۵ میلادی۱،۴ میلیون واقعه سرطان در ایالات متحده کشف گردیده که از آن جمله ۵۷۰۰۰۰ نفرآن در اثر این بیماری وفات نموده اند که زیادترین این سرطان ها را سرطان پستان (شدیه ها) در زنان، پروستات در مرد ها و سرطان ششها و روده های کلان تشکیل میدهد. این بیماری در مردها اندکی بلند تر از زنها به مشاهده رسیده است.همچنین تحقیقات نشان می دهد که الی سال ۲۰۵۰ مصابین سرطان دو برابر خواهد شد، یعنی از ۱ِ۳ میلیون به ۲ِ۶ میلیون نفردر سال بالا خواهد رفت.
بناءً خواستم بمنظور آگاهی بیشتر هموطنان خویش معلومات مختصر ساده و عام فهم، بدور از استعمال اصطلاحات طبی در مورد سرطانها، عوامل مساعد کننده و طرق جلوگیری از آن بصورت عمومی معلومات ارائه بدارم.امیدوارم مورد دلچسپی شما عزیزان خواننده قرار گرفته و با مطالعه آن به صحت و طول عمر خود بیافزایید.
باید گفت که وجود انسان با این جسامت از ملیارد ها ساختمانهای فوق العاده کوچک و ذره بینی ساخته شده که این واحد های ساختمانی و وظیفوی را بنام حجره یا (Cell) یاد میکنند که چندین ملیارد این حجرات یکجا گردیده یک عضو را و بالاخره چندین عضو یکجا شده، عضویت یا بدن انسان را میسازد.
در حالت عادی حجرات هر عضو دارای طول عمر معین بوده که بعد از آن حجرۀ مذکور از بین رفته جای آنرا حجرۀ دیگر با عین کمیت و کیفیت می گیرد که تمام وظایف حجرات قبلی را بخوبی انجام میدهند. مثلا حجرات خون (کرویات خون) در حدود ۹۰-۱۲۰ روز عمر دارند که بعد از آن توسط طحال یا به اصطلاح (تِلّی) تخریب گردیده جای آن را حجرات جدید خون گرفته که هیچ نوع تفاوت با حجرات قبلی نداشته و وظایف خودرا بصورت عادی انجام میدهند که عملیۀ فوق را بنام تکثر حجروی (Regeneration) یاد میکنند.
در بیماری سرطان باکمال تأسف این تکثر حجروی به اثر اسباب مختلفه و نامشخص تغییر نموده ، حجرات دیوانه شده و دیوانه وار به عوض یک حجرۀ سالم صدها حجره ناسالم و بیکاره تولید نموده که هیچگاه وظایف حجرات اولی را انجام داده نتوانسته، ولی برعکس تمام مواد غذایی و اکسیجن اعضای دیگر عضویت را بخاطر این تکثر سریع و بی مورد خود به خود جذب نموده به اعضای دیگر خون و مواد غذایی کافی نرسیده که سبب لاغری میشود. همچنان این حجرات سرطانی داخل دوران خون گردیده، به تمام بدن انتشار نموده، اعضای دیگر را نیز مبتلا ساخته، که در نتیجه اولا عضو مبتلا و بعداً تمام اعضای حیاتی وظایف خودرا از دست داده و بالاخره منجر به مرگ شخص مصاب به سرطان می گردد. طور مثال، در سرطان خون، به جای حجرات عادی خون (کرویات خون) حجرات غیر عادی توسط مغز استخوان ساخته شده (حجرات خون مجموعاً توسط مغز استخوان ساخته میشوند) داخل دوران خون میگردد که این حجرات از نگاه ساختمان با حجرات اولی فرق داشته، با اندازه (سایز) رگ ها ی خون مطابقت ننموده باعث بندش رگهای خون گردیده و از طرف دیگر این حجرات جدید کیفیت حجرات اولی را نداشته، بناءً مواد غذایی و اکسیجن را به حجرات عضویت رسانیده نتوانسته، از طرف دیگر اگر این سرطان مربوط به کرویات سفید خون باشد مقاومت شخص در مقابل میکروبها از دست رفته و شخص در مقابل امراض فوق العاده ضعیف گردیده که بالاخره در اثر عوامل فوق و عوامل متعدد دیگر حیات خودرا از دست میدهد.
حجرات سرطانی دارای اشکال غیر منظم بوده، همچنان از نگاه کیفیت هیچ شباهتی با حجرات عادی ندارند، بناءً نمیتوانند وظایف حجرات عادی خون را اجرا کنند.
پس سرطان را میتوان چنین تعریف نمود:
سرطان عبارت از تکثیر بی موقع، بی مورد، سریع، دوامدار، نامنظم و غیرعادی حجرات می باشد که در نتیجه عضو مصاب به سرطان حجرات عادی اولی خودرا از دست داده جای آن را مقادیر فوق العاده زیاد حجرات بیکاره، بدون کیفیت گرفته، عضو مذکور کلان و پُندیده که بنام تومور خبیثه یا سرطان یاد می گردد که روز بروز به جسامت آن افزوده شده بالاخره سبب مرگ مریض میگردد.
عوامل مساعد کننده، قرار ذیل اند:
الف: جنسیت – جنسیت در بروز سرطان های مختلفه نقش دارد، مثلاً سرطانهای مری، معده، روده های کلان در مردها دو برابر زنها میباشد. برعکس سرطان کیسه صفرا در زنها نسبت به مرد ها زیاد دیده میشود. مثالهای زیادی در زمینه موجود است.
ب: نژاد- نژاد نیز در بروز سرطان بخصوص نقش بازی میکند. مثلاً سرطان پروستات یک و نیم مرتبه بیشتر در سیه پوستان نسبت به سفید پوستان است و برعکس سرطان شدیه ها یا پستان در سفید پوستان نسبت به سیاه پوستان یک ونیم مراتبه بیشتر است. دلیل آن این است که زنان سیاه پوست اطفال خودرا توسط شیر خود حتی الی سن سه سالگی تغذی مینمایند و برعکس زنان سفید پوست اصلاً کودکان خودرا توسط پستان خود تغذی نمی کنند و یا بسیار به مدت کوتاه کودکان خودرا شیر داده بعداً در اثر مصروفیت و یا نسبت اینکه تناسب اندام خویش را از دست می دهند، از دادن شیر به کودک اجتناب می ورزند.
ج: وظایف- اجرای وظیفه نیز در بروز سرطان ها نقش بازی می کند. مثلاً کسانیکه در معادن ذغال سنگ، فابریکات پتروشیمی، سنگ تراشی وغیره کار می کنند زیادتر به سرطان شش ها و هم کسانی که در زیر آفتاب سوزان در مزارع کار می کنند به سرطانهای جلدی و کسانیکه در بخشهای اکسریز در شفاخانه ها کار میکنند، بیشتر معروض به سرطان های مختلفه می گردند.
د: موقعیت جغرافیایی- بصورت عموم سرطان ها در مناطق آسیایی- Pacific و آیسلند نسبت به ممالک اروپای، امریکایی کمتر به مشاهده می رسد.
هه: عمر- سن نیز در بروز سرطانهای بخصوص نقش خودرا دارد. اکثر سرطانها بعد از سنین ۵۵ الی ۷۵ سالگی و بعد از آن به ملاحظه رسیده اما میتواند در سنین پایین هم بعضی اشکال سرطان بملاحظه برسد، مانند سرطان چشم و خون در اطفال.
اسباب احتمالی سرطا نها: بصورت عموم سبب مشخص و عامل عمدۀ سرطان یعنی این تکثر غیرعادی و دیوانه وار حجرات معلوم نیست، ولی بصورت عموم عوامل ذیل در بروز سرطان نقش عمده بازی میکنند:
الف – توارث: بعضی انواع سرطان موجود است که بصورت ارثی از یک نسل به نسل دیگر انتقال میکند. مثلاً سرطان تخمدان و شدیه ها در زن ها و سرطان مری، معده و روده های کلان در مرد ها.
ب – پایین افتیدن مقاومت عضویت: در بیمارانی که در اثر مصاب شدن به مرض ایدس مقاومت وجود شان پایین آید، خطر ابتلا به سرطان های مختلفه وجود دارد.
محبت ، شماره چهارم/ششم، سال نهم
ج- میکروب ها: بعضی میکروب ها مانند ویروس های که سبب التهابات جگر میشوند میتوانند در اخیر سبب سرطان جگر گردند، مانند ویروسHepatitis و بطور ساده باید گفت که مرض زردی که عامل آن یک نوع ویروس میباشد، میتواند سبب سرطان جگر گردد.
د – ادویه جات و شعاع X : بعضی ادویه جات اگر بصورت دامدار استعمال گردد احتمال بروز سرطان موجود است، مثلاً ادویه جاتی که به منظور ضد حاملگی بصورت دوامدار، زیادتر از ده سال طور مسلسل استعمال گردد، میتواند سبب بروز سرطان تخمدان ها و شدیه ها در خانم ها گردد. همچنان یک تعداد ادویه جاتی که بمنظور تداوی یکنوع سرطان استعمال گردد، میتواند سبب سرطان دیگر در عضویت گردد، مانند cyclophosphamid ، وغیره. همچنان اخذ بی موجب و مکرر شعاع ایکس در بروز سرطان نقش عمده دارد، مانند رادیوگرافی های مکرر بی مورد. همچنان مواد رنگه که بخاطر رادیوگرافی اعضای بدن بکار میروند باعث بروز سرطان شده میتوانند، مانند رادیوگرافی رنگه گرده ها بصورت مکرر و معاینۀ کمپیوتری با مواد کثیفه یا رنگه (C.T. Scan) بی مورد و دوامدار.
هه – سگرت: سگرت در بروز سرطانها شش، جهاز هضمی و بولی تناسلی نقش بارز دارد. کسانیکه روزانه بیست عدد سیگار برای مدت بیست سال استعمال می کنند، خطر مصاب شدت به سرطان نسبت به کسانیکه سگرت دود نمی کنند به مراتب بیشتر است.
و – الکهول: استعمال دوامدار زیادتر از ۷۰ گرام در روز خطر بروز سرطان اعضای مختلفه را بمراتب بیشتر می سازد، مخصوصاً سرطان جگر.
باید گفت که اسباب سرطان هر قسمت عضویت متفاوت بوده که ذکر هر کدام آن خارج از فرصت بوده که در مورد سرطان هر قسمت عضویت در بحث های بعدی صحبت به عمل خواهد آمد؛ مانند سرطان شدیه در خانمها و سرطان پروستات و جگر در مردها.
وقایه و یا جلوگیری از سرطان ها: با کمال تأسف که تاکنون با وجود تلاشهای جدی کدام واکسین بخاطر جلوگیری از سرطان کشف نشده است. اما تدابیر وقایوی ذیل می تواند موثر واقع گردد.
الف – ترک سیگار: ترک نمودن سگرت بمراتب خطر مبتلا شدن به سرطان شش، مری، معده، روده های کلان، شدیه وغیره را کاهش می دهد.
ب – ترک الکهول: ترک نمودن الکهول خطر مصاب شدن به سرطان را چندین مرتبه کاهش میدهد.
ج – رژیم غذایی: رژیم غذایی غنی از سبزیجات، میوجات و حبوبات در وقایه سرطان نقش عمده دارد. پرهیز از خوردن روغن حیوانی، مانند روغن گوسفند، گوشت گوسفند، قیماق، مسکه و گوشت های سرخ در جلوگیری از سرطان ها نقش ارزنده دارد. باید بصورت دوامدار از گوشت های سفید مانند گوشت ماهی، مرغ، پرندگان، روغن جواری، زیتون و حیوانات بحری استفاده به عمل آید. ثابت گردیده که خوردن زیاد سبزیجات از سرطان شدیه ها جلوگیری مینماید. همچنان خوردن زیاد و دوامدار چربی حیوانی خطر بروز سرطان های شدیه، شش ها و پروستات را زیاد می سازد. باید متذکر شد که خوردن موقت چربی حیوانی سبب بروز سرطان نگردیده بلکه اگر رژیم غذایی بصورت دوامدار، مثلاً زیادتر از چندین سال دوام کند خطر بروز سرطان موجود است.
د – چاقی: اشخاص چاق بیشتر مساعد به مصاب شدن به امراض سرطانی اند، بناءً از چاقی زیاد جلوگیری به عمل آید. هه- شعاع دوامدار آفتاب: کسانیکه بصورت دوامدار در معرض شعاع آفتاب قرار دارند میتوانند توسط استعمال کریم های جلدی ضد آفتاب در نقاطی که معروض به شعاع آفتاب قرار دارند از بروز سرطان جلدی جلوگیری به عمل آرند.
و- سپورت و تحرک جسمانی: تحرک جسمانی باعث کاهش چربی خون و اطراح مواد اضافی عضویت گردیده در جلوگیری از سرطان ها نقش ارزنده دارد. مانند سپورت روزانه در هوای آزاد و تحرک بعد از خوردن غذا، مخصوصاً در شب در جلوگیری مرض نقش عمده دارد.
تدابیر وقایوی توسط ادویه جات: بعضی ادویه جات در جلوگیری از بروز بعضی از سرطانها نقش عمده دارند که ذیلاً تشریح میگردد:
۱- ویتامین E : استعمال دوامدار روزانه به مقدار ۱۰۰-۴۰۰ گرام ویتامین E احتمال مصاب شدن به سرطان را کم می سازد.
۲- ویتامین C : در صورتیکه تخریش معده وجود نداشته باشد روزانه ۵۰۰گرام بعد از غذا بصورت دوامدار استعمال گردد.
۳- ویتامینA : روزانه بمقدار ۲۰۰۰ یونت برای مدت ۶ ماه بعد از سه سال تکرار گردد.
۴- اسپرین : استعمال دوامدار اسپرین به مقدار کم، یعنی۱۰۰ ملی گرام بر علاوۀ اینکه از امراض قلبی جلوگیری می کند در وقایۀ سرطانها نقش ارزنده دارد، اما باید متذکر شد در اشخاصی که مصاب امراض معده و خون میباشند به مشورۀ دکتور معالج و یا از اسپرین های که در روده ها باز میگردند استفاد نمایند.
۵- کلسیوم و سیلینوم Calcium & Selenium: به مقدار کم برای مدت چهار سال خطر بروز سرطانها را کاهش میدهد.
۶- Raloxitene : خطر مصاب شدن به سرطان شدیه را کاهش میدهد، اما به اجازۀ دکتور معالج استفاده گردد.
۷- Finasterid : احتمال مصاب شدن به سرطان پروستات را کاهش میدهد. به شرط اینکه بعد از اجازۀ دکتور معالج تجویز گردد.
تداوی:
تا حال کدام تداوی جذری و اساسی که بتواند مرض را بکلی از بین ببرد در دسترس نیست، اما باید یادآور شد که تشخیص مقدم در تداوی مرض نقش فوق العاده دارد. اگر سرطان بصورت عموم در مراحل ابتدایی، یعنی قبل از اینکه به نقاط دیگر عضویت انتشار کرده باشد- تشخیص گردد، به سهولت تداوی گردیده و شخص میتواند سالها بدون آفت زندگی نماید، یعنی شخص میتواند مانند اشخاص عادی به زندگی ادامه دهد. بناءً بمنظور تشخیص مقدم خصوصاً در اشخاصی که خطر بروز سرطان در آنها زیاد است، مانند وراثت یعنی کسانیکه سابقۀ ارثی سرطان دارند نکات ذیل را جداً در نظرداشت و مطابق آن در صورت مساعد بودن شرایط اقتصادی و محیطی عمل نمایند:
۱- به منظور تشخیص مقدم سرطان شدیه ها (پستان) در زن ها معاینات ذیل باید انجام گیرد: خانم ها مخصوصا بعد از سن ۳۵ سالگی در وقت استحمام یا دوش گرفتن به مقابل آیینه ایستاده شده هر دو شدیه های خودرا بصورت دقیق مشاهده نموده اگر کدام تغییر مانند پندیدگی، فرورفتگی و یا کدام علایم مانند گوشت باده (Eczema) در جلد شدیه ها به ملاحظه برسد و یا نوک شدیه ها فرورفتگی و یا چملکی به ملاحظه برسد و همچنان توسط انگشتان هر دو شدیه ها را لمس نموده در صورتیکه کدام غورگی یا سختی حس گردد فورا نزد دکتور مراجعه نمایند. البته معاینات مکمل دیگر توسط دکتور معالج صورت می گیرد.
۲- تشخیص مقدم سرطان رحم و تخمدان ها: در خانم ها باید هر سال خصوصاً بعد از سن ۴۰ سالگی معاینات ذیل صورت گیرد:
الف – معاینه سیستم ولادی و نسایی توسط متخصص مربوط.
ب – معاینه ساده تلویزیونی جهاز ولادی و نسایی.
ج – رادیوگرافی رنگه رحم.
د – معاینه کمپیوتری جهاز ولادی و نسایی (C.T. Scan) .
۳- به منظور تشخیص مقدم سرطان های جهاز هضمی: بعضی اوقات در جوف دهن بعضی لکه های سفید رنگ خصوصاً در الاشه ها دیده می شود که اگر توجه نگردد به سرطان تبدیل میشوند. بناءً با مشاهدۀ چنین لکه های سفید رنگ فورا به دکتور مراجعه صورت گیرد. همچنان معاینات ذیل بمنظور تشخیص مقدم سرطانهای جهاز هضمی اقلا هر دو سال بعد صورت گیرد، خصوصاً در سنین بالاتر از ۵۵ سالگی:
الف – رادیوگرافی رنگه مری، معده و اثنا عشر.
ب – معاینه اندوسکوپی مری، معده و اثنا و عشر که مستقیماً توسط متخصص مشاهده گردیده در صورت ضرورت از همین طریق یک پارچه مشکوک گوشت گرفته شده و برای معاینات پتالوژیک فرستاده شود.
ج – معاینه کمپیوتری تمام بطنی (C.T. Scan) و یا توموگرافی.
د – کواون سکوپی: یعنی دیدن روده های کلان توسط متخصص مربوطه بوسیله اندوسکوپ در صورت ضرورت از همین طریق مواد رنگه داخل روده های کلان گردیده و عکس برداری شود.
۴- به منظور تشخیص مقدم سرطان جهاز تنفسی: معاینات ذیل خصوصاً از اشخاصی که معروض به خطر مصاب شدن به سرطان سیستم تنفسی میباشند. مثلا کسانیکه سابقۀ میراثی و شکایت دارند حتمی میباشد.
محبت ، شماره چهارم/ششم، سال نهم
الف – رادیوگرافی ساده شش ها در هر شش ماه.
ب – برانکوسکوپی که مستقیماً برانش ها توسط متخصص مشاهده و در صورت ضرورت پارچه گوشت و معاینات پتالوژیک صورت گیرد.
ج – معاینه کمپیوتری جهاز تنفسی(C.T. Scan) و یا توموگرافی که حالت شش، قلب، مری، نل های تنفسی و حنجره را نشان میدهد.
۵- به منظور تشخیص مقدم سرطان غده پروستات و سیستم بولی: هر دو سال بعد توسط متخصص یورولوژی معاینات ذیل صورت گیرد:
الف – رادیوگرافی ساده سیستم بولی و تناسلی.
ب – رادیوگرافی رنگه سیستم بولی و تناسلی.
ج – Cystoscopy داخل نمودن یک پیپ از طریق مجرای تناسلی و مشاهده حالت پروستات، مثانه، احلیل معلوم میگردد. در صورت ضرورت پارچه گوشت اخذ گردد.
د – معاینه تلویزیونی پروستات.
هه – معاینه کمپیوتری سیستم بولی و تناسلی (C.T. Scan).
باید متذکر شد که معاینه کمپیوتری یا توموگرافی ( C.T. Scan) دقیق ترین معاینه جهت تشخیص مقدم سرطان نواحی مختلف عضویت بوده که هر عضو را قطعه قطعه به اندازۀ ملیمتر در صفحۀ تلویزیون یا کمپیوتر نشان داده و آفت ابتدایی را قبل از اینکه به نقاط دیگر سرایت کند، نشان میدهد. که خوشبختانه در این اواخر در وطن عزیز ما نیزکم و بیش مروج گردیده است.
معاینات فوق در سنین بالا تر از ۵۵ سالگی اجرا می گردد زیرا طوریکه قبلاً یادآور شدیم اکثر سرطانها بعد از سن ۵۵ سالگی به ملاحظه می رسد. اما در اشخاصی که زمینه مساعد و یا سوابق فامیلی سرطانی دارند در سنین پایین تر هم جهت تشخیص مقدم می تواند معاینات فوق انجام گیرد.
تداوی اساسی سرطانها توسط متخصص سرطان در مراکز مجهز انکولوژی صورت گرفته که شامل تداوی دوایی- شعایی و جراحی می باشد که هر کدام نظر به لزوم دید متخصص مربوط اجرا می گردد.
سعادتمند و صحتمند باشید.